Κεφάλαιο 13 του Λαο Τζι

Κινεζικό κείμενο

宠chǒng辱rǔ若ruò惊jīng ， 贵guì大dà患huàn若ruò身shēn。 
何hé谓wèi宠chǒng辱rǔ？  辱rǔ为wéi下xià。 
得dé之zhī若ruò惊jīng， 失shī之zhī若ruò惊jīng， 是shì谓wèi宠chǒng辱rǔ若ruò惊jīng。 
何hé谓wèi贵guì大dà患huàn若ruò身shēn？ 
吾wú所suǒ以yǐ有yǒu大dà患huàn， 为wéi我wǒ有yǒu身shēn。 
及jí我wǒ无wú身shēn， 吾wú有yǒu何hé患huàn！ 
故gù贵guì身shēn于yú天tiān下xià， 若ruò可kě讬tuō天tiān下xià； 爱ài以yǐ身shēn为wéi天tiān下xià者zhě， 若ruò可kě寄jì天tiān下xià。

Μετάφραση

Ο σοφός φοβάται τη δόξα όπως και την ατιμία· το σώμα του είναι για αυτόν βαρύ σαν μεγάλη συμφορά.
Τι σημαίνει ότι φοβάται τη δόξα όπως και την ατιμία;
Η ατιμία είναι κάτι χαμηλό. Όταν την αποκτήσει κανείς, είναι σαν να γεμίζει φόβο· όταν τη χάσει, είναι σαν να γεμίζει φόβο.
Γι’ αυτό λέμε: φοβάται τη δόξα όπως και την ατιμία.
Τι σημαίνει ότι το σώμα του είναι για αυτόν βαρύ σαν μεγάλη συμφορά;
Αν υποφέρουμε από μεγάλες συμφορές, είναι επειδή έχουμε σώμα.
Όταν δεν έχουμε πλέον σώμα (όταν έχουμε απελευθερωθεί από το σώμα μας), ποιες συμφορές θα μπορούσαμε να υποφέρουμε;
Γι’ αυτό, όταν κάποιος φοβάται να κυβερνήσει ο ίδιος την αυτοκρατορία, μπορεί να του ανατεθεί η αυτοκρατορία· όταν διστάζει να κυβερνήσει την αυτοκρατορία, μπορεί να του ανατεθεί η φροντίδα της αυτοκρατορίας.

Σημειώσεις

Έχτισα με το G: 惊宠辱若惊 jīng chǒng rǔ ruò jīng.

C, G: Αντί για 贵大患若亲 guì dà huàn ruò qīn, πρέπει να κατασκευάσουμε: 贵亲若大患 guì qīn ruò dà huàn.

H: Αυτό το κεφάλαιο δείχνει τα κακά στα οποία εκτίθενται όσοι επιδιώκουν τη δόξα και το κέρδος. Ο 老子 Lǎozǐ θέλει να διδάξει τους ανθρώπους να εκτιμούν το 道 Dào και να ξεχνούν τον εαυτό τους, ώστε να απελευθερωθούν από τα δεσμά που τους δένουν.

苏子由 Sū Zǐyóu: Στην αρχαιότητα, οι εξέχοντες άνθρωποι φοβόντουσαν τη δόξα όσο και την ατιμία, γιατί γνώριζαν ότι η δόξα είναι μόνο ο πρόδρομος της ατιμίας. Υπέφεραν δύσκολα το σώμα τους (ο ίδιος σχολιαστής εξηγεί παρακάτω τη λέξη 贵 guì, δηλαδή «ευγενής», με 难有 nán yǒu, «υπέφεραν δύσκολα»), όπως υποφέρει κανείς μια μεγάλη συμφορά, γιατί γνώριζαν ότι το σώμα μας είναι η ρίζα των συμφορών. Γι’ αυτό παραιτούντουσαν από τη δόξα, και η ατιμία δεν τους άγγιζε· ξεχνούσαν το σώμα τους και οι συμφορές δεν τους έφταναν.

Ο H ερμήνευσε τη λέξη 贵 guì στην κοινή της σημασία «τιμές». Σύμφωνα με αυτόν, η λέξη αναφέρεται εδώ στην αξιοπρέπεια του βασιλιά ή του υπουργού: οι άνθρωποι του κόσμου πιστεύουν ότι οι τιμές είναι αιτία χαράς· αγνοούν ότι οι τιμές είναι μια μεγάλη συμφορά όπως και το σώμα. Εδώ. Ο συγγραφέας συγκρίνει τις τιμές με το σώμα. Θεωρεί ότι το σώμα είναι η πηγή όλων των πικριών της ζωής και η ρίζα όλων των δυστυχημάτων.

苏子由 Sū Zǐyóu: Η δόξα και η ατιμία δεν είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Η ατιμία γεννιέται από τη δόξα· αλλά οι άνθρωποι του κόσμου δεν κατανοούν αυτήν την αλήθεια και θεωρούν τη δόξα ως κάτι υψηλό, την ατιμία ως κάτι χαμηλό. Αν γνώριζαν ότι η ατιμία γεννιέται από τη δόξα, θα αναγνώριζαν ότι η δόξα είναι σίγουρα κάτι χαμηλό και περιφρονητέο.

苏子由 Sū Zǐyóu: Δεν τολμά να απολαύσει την ειρήνη μέσα στη δόξα του.

E: Αν ο άνθρωπος δεσμεύεται και εμποδίζεται από τον πλούτο και τις τιμές, αυτό οφείλεται στο ότι δεν ξέρει πώς να περιορίσει τα πάθη που είναι έμφυτα στη φύση του. Όταν τοποθετείται πάνω από τους άλλους ανθρώπους, πώς να μην ταραχθεί;

Οι φράσεις 贵以身为天下 guì yǐ shēn wéi tiānxià «να θεωρεί βαρύ το να κυβερνά την αυτοκρατορία», και 爱以身为天下 ài yǐ shēn wéi tiānxià, σημαίνουν: «να περιφρονεί το να κυβερνά ο ίδιος την αυτοκρατορία». Σύμφωνα με αυτό το σχόλιο, το 贵 guì (δηλαδή «ευγενής») έχει εδώ τη σημασία «βαρύς, επίπονος», και ρηματικά, «να θεωρεί κάτι βαρύ, επίπονο». Pi-ching, εδώ, 不轻 bù qīng «να μην θεωρεί ελαφρύ το να κυβερνά την αυτοκρατορία».

Κυριολεκτικά: «να έχει μετανιώσει», δηλαδή να μην ενδιαφέρεται για τη διακυβέρνηση της αυτοκρατορίας.

E: Ο τέλειος άνθρωπος χρειάζεται τροφή μόνο όσο είναι απαραίτητο για να ηρεμήσει την πείνα του (δεν επιδιώκει αφθονία λιχουδιών), χρειάζεται ρούχα μόνο για να καλύψει το σώμα του (περιφρονεί την πολυτέλεια των ενδυμάτων)· το λίγο που ζητά από τους ανθρώπους για την τροφή του του είναι επαρκές. Οι πλούτοι όλης της αυτοκρατορίας, τα έσοδα όλων των επαρχιών είναι άχρηστα για τη ζωή και, αντιθέτως, προσελκύουν μεγάλες συμφορές. Γι’ αυτό θεωρεί τη διακυβέρνηση της αυτοκρατορίας ως βαρύ φορτίο. 则所以重为天下 zé suǒ yǐ zhòng wéi tiānxià «Αν ανατεθεί η αυτοκρατορία σε έναν τέτοιο άνθρωπο, όλοι οι λαοί της αυτοκρατορίας θα γεμίσουν από τα ευεργετήματά του». Η έκφραση 为天下 wéi tiānxià ερμηνεύεται στο A ως «να κυβερνά την αυτοκρατορία, να είναι ο άρχοντας της αυτοκρατορίας».

刘季甫 Liú Jìfǔ: Αν έχει αποκτήσει δόξα και τιμές και δεν τους δίνει μεγαλύτερη σημασία από ό,τι αν ήταν ξένες προς αυτόν, τότε μπορεί πραγματικά να του ανατεθεί η αυτοκρατορία.

Εδώ. Το σώμα μας είναι εμπόδιο για μας. Μόλις απελευθερωθούμε από αυτό (δηλαδή, B: μόλις παύσουμε να ασχολούμαστε με τα πράγματα που χαλαρώνουν τις αισθήσεις και τα πάθη), είμαστε ελεύθεροι από κάθε εμπόδιο και δεν υποφέρουμε πλέον από καμία συμφορά. Όταν ο 舜 Shùn ήταν ακόμα ένας απλός άνθρωπος, έγινε φίλος (και υπουργός) του αυτοκράτορα 尧 Yáo και όμως ήταν τόσο αδιάφορος για αυτή τη δόξα σαν να την κατείχε από τη γέννησή του. Στη συνέχεια ανήλθε στον υπέρτατο βαθμό του αυτοκράτορα: μπορούσε να ειπωθεί ότι ήταν γεμάτος τιμές, και όμως δεν τους έδινε περισσότερη σημασία από ό,τι αν ήταν ξένες προς αυτόν.