Rozdział 13 Laozi

Tekst chiński

宠chǒng辱rǔ若ruò惊jīng ， 贵guì大dà患huàn若ruò身shēn。 
何hé谓wèi宠chǒng辱rǔ？  辱rǔ为wéi下xià。 
得dé之zhī若ruò惊jīng， 失shī之zhī若ruò惊jīng， 是shì谓wèi宠chǒng辱rǔ若ruò惊jīng。 
何hé谓wèi贵guì大dà患huàn若ruò身shēn？ 
吾wú所suǒ以yǐ有yǒu大dà患huàn， 为wéi我wǒ有yǒu身shēn。 
及jí我wǒ无wú身shēn， 吾wú有yǒu何hé患huàn！ 
故gù贵guì身shēn于yú天tiān下xià， 若ruò可kě讬tuō天tiān下xià； 爱ài以yǐ身shēn为wéi天tiān下xià者zhě， 若ruò可kę寄jì天tiān下xià。

Tłumaczenie

Mędrzec obawia się zarówno chwały, jak i hańby; swoje ciało postrzega jako wielkie nieszczęście.
Co oznaczają słowa: obawia się chwały jak hańby?
Chwała jest czymś niskim. Kiedy się ją zdobywa, człowiek jest pełen lęku; kiedy ją traci, również jest pełen lęku.
Dlatego mówi się: obawia się chwały jak hańby.
Co oznaczają słowa: swoje ciało postrzega jako wielkie nieszczęście?
Jeśli doświadczamy wielkich nieszczęść, to dlatego, że mamy ciało.
Kiedy nie mamy ciała (kiedy uwolniliśmy się od swojego ciała), jakie nieszczęścia mogłyby nas spotkać?
Dlatego, gdy ktoś obawia się rządzić światem, można mu powierzyć świat; gdy żałuje, że rządzi światem, można mu powierzyć opiekę nad światem.

Uwagi

Skonstruowałem z G: 惊宠辱若惊 jīng chǒng rǔ ruò jīng.

C, G: Zamiast 贵大患若亲 guì dà huàn ruò qīn, należy skonstruować: 贵亲若大患 guì qīn ruò dà huàn.

H: Ten rozdział pokazuje zło, na które narażamy się, dążąc do chwały i zysku. 老子 Lǎozǐ chce nauczyć ludzi, aby cenili 道 Dào i zapomnieli o sobie, aby uwolnić się od więzów, które ich krępują.

苏子由 Sū Zǐyóu: W starożytności wybitni ludzie obawiali się chwały tak samo jak hańby, ponieważ wiedzieli, że chwała jest jedynie zapowiedzią hańby. Ciężko znosili swoje ciało (ten sam komentator wyjaśnia niżej słowo 贵 guì, potocznie "szlachetny", jako 难有 nán yǒu, "ciężko je znosili"), jak ciężko znosi się wielkie nieszczęście, ponieważ wiedzieli, że nasze ciało jest źródłem nieszczęść. Dlatego zrezygnowali z chwały, a hańba ich nie dotknęła; zapomnieli o swoim ciele, a nieszczęścia ich nie dosięgły.

H zrozumiał słowo 贵 guì w zwykłym znaczeniu "honor". Według niego słowo to oznacza tutaj godność króla lub ministra: ludzie współcześni uważają, że honory są powodem do radości; nie wiedzą, że honory są wielkim nieszczęściem, tak jak ciało. Ibid. Autor porównuje honory do ciała. Uważa, że ciało jest źródłem wszystkich goryczy życia i korzeniem wszelkich nieszczęść.

苏子由 Sū Zǐyóu: Chwała i hańba nie są dwiema różnymi rzeczami. Hańba rodzi się z chwały; ale ludzie współcześni nie rozumieją tej prawdy i postrzegają chwałę jako coś wysokiego, a hańbę jako coś niskiego. Gdyby wiedzieli, że hańba rodzi się z chwały, uznaliby, że chwała jest z pewnością czymś niskim i pogardzanym.

苏子由 Sū Zǐyóu: Nie odważa się cieszyć pokojem w środku swojej chwały.

E: Jeśli człowiek jest skrępowany i utrudniony przez bogactwo i honory, wynika to z tego, że nie potrafi powstrzymać uczuć, które są nieodłączne od jego natury. Kiedy zostaje postawiony ponad innych, jak mógłby nie być zaniepokojony?

Zdania 贵以身为天下 guì yǐ shēn wéi tiānxià "postrzegać rządzenie światem jako ciężar", i 爱以身为天下 ài yǐ shēn wéi tiānxià, oznaczają: "gardzić rządzeniem światem przez siebie". Według tego komentarza, 贵 guì (potocznie "szlachetny") ma tutaj znaczenie "ciężki, uciążliwy", a w formie czasownika: "postrzegać jako ciężki, uciążliwy". Pi-ching, ibid., 不轻 bù qīng "nie postrzegać rządzenia światem jako czegoś lekkiego".

Dosłownie: "mieć żal", czyli nie troszczyć się o rządzenie światem.

E: Doskonały człowiek potrzebuje jedzenia tylko tyle, ile jest niezbędne, aby zaspokoić głód (nie szuka obfitości wykwintnych potraw), potrzebuje ubrań tylko po to, aby okryć ciało (gardzi luksusem odzieży); to mało, czego potrzebuje od ludzi na swoje utrzymanie, jest dla niego w zupełności wystarczające. Bogactwa całego świata, dochody wszystkich prowincji są bezużyteczne dla życia i przynoszą wręcz wielkie nieszczęścia. Dlatego postrzega rządzenie światem jako ciężki ciężar. 则所以重为天下 zé suǒ yǐ zhòng wéi tiānxià "Jeśli powierzy się świat takiemu człowiekowi, wszystkie ludy świata będą obdarowane jego dobrodziejstwami". Wyrażenie 为天下 wéi tiānxià jest wyjaśnione w A jako "rządzić światem, być panem świata".

刘季甫 Liú Jìfǔ: Jeśli zdobył chwałę i honory, i nie zwraca na nie większej uwagi niż na coś obcego, wówczas można mu naprawdę powierzyć świat.

Ibid. Nasze ciało jest dla nas utrudnieniem. Gdy tylko się go pozbędziemy (tj., B: gdy przestaniemy zajmować się rzeczami, które pochlebiają zmysłom i namiętnościom), jesteśmy wolni od wszelkich utrudnień i nie doświadczamy żadnych nieszczęść. Kiedy 舜 Shùn był jeszcze zwykłym człowiekiem, został przyjacielem (i ministrem) cesarza 尧 Yáo, a jednak był tak samo obojętny na tę chwałę, jakby posiadał ją od urodzenia. Później został wyniesiony na wysoką godność cesarza: można było powiedzieć, że był przeciążony honorami, a jednak zwracał na nie tak mało uwagi, jakby były mu obce.