Pinyin

Pinyin to oficjalna transkrypcja języka mandaryńskiego. Używa alfabetu łacińskiego, ale nie czyta się go jak po francusku, dlatego ważne jest, by dobrze go opanować.

Tony w pinyinie

W języku mandaryńskim każda sylaba może mieć 5 różnych intonacji (tonów):

- 1. ton: mā 妈 (mama) to ton wysoki (55)
- 2. ton: má 麻 (konopie) to ton wznoszący się (35)
- 3. ton: mǎ 马 (koń) to ton opadająco-wznoszący (214)
- 4. ton: mà 骂 (obrażać) to ton opadający (51)
- 5. ton: ma 吗 (partykuła pytająca) to ton neutralny
 

 

Tony w pinyinie zaznacza się nad samogłoskami. Ton zaznaczany jest na samogłosce środkowej (w chińskim wyróżnia się spółgłoskę początkową, samogłoskę środkową i końcową). Ogólna zasada mówi, że kolejność ważności samogłosek to: a, o, e, u, i. Przykład: mǎi, huā, jiā, dōu, shuō, què, suì, xiě. Ale dla "u" i "i" ton zawsze zapisuje się na drugiej literze: iū, uī.

Spółgłoski pinyinu

Spółgłoski F, L, M, S oraz samogłoska Y wymawiane są jak po francusku.

W języku francuskim są spółgłoski dźwięczne (z drganiem strun głosowych), jak B, D, G oraz ich bezdźwięczne odpowiedniki, jak P, T, K.

W chińskim rozróżnia się spółgłoski bezdźwięczne i przydechowe (wymawiane z lekkim podmuchem powietrza). Problem polega na tym, że chińskie spółgłoski bezdźwięczne są zapisywane literami odpowiadającymi naszym spółgłoskom dźwięcznym: B w pinyinie wymawia się jak francuskie P itd.

Oto tabela pokazująca spółgłoski bezdźwięczne i ich odpowiedniki przydechowe w pinyinie:

H w pinyinie wymawia się jak hiszpańskie jota.
W wymawia się jak po angielsku (lub jak pośrednie OU po francusku, np. WA = „houa”).
Uwaga! R wymawia się jak francuskie J, ale język jest bardziej cofnięty.

W języku chińskim niektóre spółgłoski wymawia się czubkiem języka, a inne, które nie występują po francusku, tyłem języka (czubek języka znajduje się wtedy za dolnymi zębami).

Samogłoski pinyinu

A wymawia się jak po francusku: ya, wa, la, ma,...

O wymawia się prawie jak po francusku, ale z bardzo lekkim „u” przed O: MO = „MuO”, PO = „PuO”.

E wymawia się bardzo otwarcie, jak w „œuf” lub „neuf” po francusku: le, me, te, …
Poprzedzone przez Y, I lub U, E wymawia się jak É po francusku: xue, xie, ye, jie,...

I wymawia się jak zamknięte E po francusku (le, feu,...) po spółgłoskach szumiących: S, SH, C, CH, Z, ZH i R. (SI = „se”, SHI = „che”, RI = „że”,...)
Po innych spółgłoskach I wymawia się jak po francusku: mi, ni, li,...

U ma dwa sposoby wymowy. Po Y, J, Q i X wymawia się jak francuskie U. Z umlautem Ü zawsze wymawia się jak francuskie U.
Po innych spółgłoskach i bez umlautu U wymawia się jak OU po francusku: wu, mu, lu,...

Złożone samogłoski pinyinu:

OU wymawia się jak „o” po francusku, ale z małym „e”: OU = „Oe”. DOU = „TOe”, LOU = „Loe”,...

AN wymawia się jak „anne” po francusku (nawet po U). Ale IAN wymawia się jak „iène”.

EN wymawia się jak „eune” (jak w „jeune”) po francusku.

IN jak „in” w języku angielskim.

UN wymawia się jak „OUeN” po francusku (z małym „e” między OU a N).

AI wymawia się jak francuskie „aïe”.

EI wymawia się jak francuskie „eille”.

UI wymawia się między „oué” a „oui” po francusku. Można zapisać jako „OUÉï”.

Samogłoska + NG wymawia się jak po angielsku. Nie należy wymawiać G na końcu jak po francusku – G „zanika” w gardle: ANG, ING, ENG, ONG.

Zmiany tonów w pinyinie

Intonacja sylaby może się zmienić w zależności od tonów sylab sąsiednich:

Gdy dwie sylaby mają trzeci ton, pierwsza zmienia się na drugi ton: nǐhǎo => níhǎo.
Ta zmiana dotyczy mowy, ale zwykle nie jest zapisywana.

Intonacja trzeciego tonu kończy się nisko (21), jeśli po niej następuje inna sylaba. W przeciwnym razie wykonuje się pełen trzeci ton (214).

Negacja 不 bù ma ton 4, jeśli występuje samodzielnie lub przed tonami 1, 2 i 3. Przed tonem 4 zmienia się na 2. ton: bú qù, bú dà,...

Liczba „jeden” 一 yī samodzielnie ma 1. ton. Przed tonem 4 przechodzi w 2. ton: yí gè, yí xià. Przed innymi tonami przechodzi w 4. ton: yì tiān, yì qǐ, yì zhí.