Het pinyin

Pinyin is de officiële transcriptie van het Mandarijn-Chinees. Pinyin gebruikt het Latijnse alfabet, maar wordt niet uitgesproken zoals in het Frans. Het is dus belangrijk om het goed onder de knie te krijgen.

De tonen van het pinyin

In het Mandarijn kan elke lettergreep vijf verschillende toonhoogtes hebben (tonen):

- 1e toon: mā 妈 (mama) dit is de hoge toon (55)
- 2e toon: má 麻 (hennep) dit is de stijgende toon (35)
- 3e toon: mǎ 马 (paard) dit is de dalende-stijgende toon (214)
- 4e toon: mà 骂 (uitschelden) dit is de vallende toon (51)
- 5e toon: ma 吗 (vraagpartikel) dit is de neutrale toon
 

 

De tonen in pinyin worden op klinkers geschreven. De toon wordt geplaatst op de hoofdlettergreepklinker (in het Chinees onderscheidt men het begin, het midden en het einde van de lettergreep). In het algemeen is de prioriteit: a, o, e, u, i. Voorbeeld: mǎi, huā, jiā, dōu, shuō, què, suì, xiě. Maar bij "u" en "i" komt de toon altijd op de tweede klinker: iū, uī.

De medeklinkers van het pinyin

De medeklinkers F, L, M, S en de klinker Y worden uitgesproken zoals in het Nederlands.

In het Nederlands hebben we stemhebbende medeklinkers zoals B, D, G en hun stemloze tegenhangers zoals P, T, K.

In het Chinees maakt men onderscheid tussen stemloze en geaspireerde medeklinkers (waarbij een kleine luchtstoot wordt geproduceerd). Het verwarrende is dat de pinyin-schrijfwijze van de stemloze klanken lijkt op die van onze stemhebbende: B in pinyin wordt uitgesproken als een P in het Nederlands, enz.

Hieronder een overzicht van de stemloze en hun geaspireerde tegenhangers in het pinyin:

De H in pinyin klinkt als de Spaanse jota.
De W wordt uitgesproken zoals in het Engels (of als een Franse ‘OU’ in 'WA' = 'hoe-a').
Let op! De R klinkt als de Franse J, maar dan met de tong naar achteren gekruld.

In het Chinees worden sommige medeklinkers uitgesproken met de punt van de tong, en andere (die niet in het Nederlands bestaan) met de achterkant van de tong (de tongpunt zit dan achter de onderste tanden).

De klinkers van het pinyin

A wordt uitgesproken zoals in het Nederlands: ya, wa, la, ma,...

O klinkt bijna als in het Nederlands, maar met een kleine ‘u’-klank ervoor: MO = ‘MuO’, PO = ‘PuO’.

E wordt zeer open uitgesproken, zoals in het Nederlandse ‘le’, ‘ne’ of ‘de’.
Voorafgegaan door Y, I of U klinkt E als een Nederlandse ‘é’: xue, xie, ye, jie,...

I klinkt als een gesloten E (zoals in 'le' of 'je') na sisklanken zoals S, SH, C, CH, Z, ZH en R. (SI = ‘se’, SHI = ‘sje’, RI = ‘zje’,...)
Na andere medeklinkers klinkt de I als de Nederlandse I: mi, ni, li,...

De U heeft twee uitspraken. Na Y, J, Q en X wordt U uitgesproken als de Nederlandse U. Als U met trema (Ü) geschreven wordt, klinkt hij ook altijd als een Nederlandse U.
In andere gevallen en zonder trema klinkt de U als de Nederlandse OE: wu, mu, lu,...

Samengestelde klinkers in pinyin:

OU klinkt als de Nederlandse O gevolgd door een zachte E: OU = 'Oe'. DOU = 'Toe', LOU = 'Loe',...

AN klinkt als ‘an’ in ‘anne’ in het Nederlands (ook na U). Maar IAN klinkt als ‘ien’ in ‘hyena’.

EN klinkt als ‘eun’ zoals in ‘leunen’ of ‘neus’.

IN zoals in het Engels ‘in’.

UN klinkt als 'OEN' in het Nederlands (met een lichte ‘e’ tussen OE en N).

AI klinkt als ‘aai’ in het Nederlands.

EI klinkt als ‘eij’ of ‘eij’ in het Nederlands.

UI zit tussen ‘oewé’ en ‘oei’ in het Nederlands. Je zou het kunnen schrijven als 'OEÉi'.

Klinker + NG wordt uitgesproken zoals in het Engels. De G wordt niet volledig uitgesproken zoals in het Nederlands, hij ‘sterft’ in de keel: ANG, ING, ENG, ONG.

Veranderingen in toon in het pinyin

De toon van een lettergreep kan veranderen afhankelijk van de toon van omliggende lettergrepen:

Wanneer twee derde tonen elkaar opvolgen, verandert de eerste in een tweede toon: nǐhǎo => níhǎo. 
Deze verandering vindt alleen mondeling plaats en wordt meestal niet schriftelijk aangeduid.

De derde toon eindigt op een lage toon (21) als hij gevolgd wordt door een andere lettergreep. Anders wordt de volledige derde toon (214) uitgesproken.

De negatie 不 bù heeft de vierde toon op zichzelf en voor toon 1, 2 en 3. Voor toon 4 verandert hij in de tweede toon: bú qù, bú dà,...

Op zichzelf heeft het cijfer 'één' 一 yī de eerste toon. Voor toon 4 verandert het in de tweede toon: yí gè, yí xià. Voor andere tonen verandert het in de vierde toon: yì tiān, yì qǐ, yì zhí.