Κεφάλαιο 19 του Λαο Τσε

Κινεζικό Κείμενο

绝jué圣shèng弃qì智zhì，民mín利lì百bǎi倍bèi;
绝jué仁rén弃qì义yì，民mín复fù孝xiào慈cí;
绝jué巧qiǎo弃qì利lì，盗dào贼zéi无wú有yǒu.
此cǐ三sān者zhě，为wéi文wén不bù足zú，故gù令lìng有yǒu所suǒ属shǔ：见jiàn素sù抱bào朴pǔ，少shǎo私sī寡guǎ欲yù.

Μετάφραση

Αν παραιτηθείς από τη σοφία και εγκαταλείψεις τη φρόνηση, ο λαός θα ωφεληθεί εκατονταπλάσια.
Αν παραιτηθείς από την ανθρωπιά και εγκαταλείψεις τη δικαιοσύνη, ο λαός θα επιστρέψει στην υιοθεσία και την πατρική στοργή.
Αν παραιτηθείς από την επιδεξιότητα και εγκαταλείψεις το κέρδος, οι κλέφτες και οι ληστές θα εξαφανιστούν.
Παραιτήσου από αυτά τα τρία πράγματα και συνειδητοποίησε ότι η εμφάνιση δεν αρκεί.
Γι’ αυτό δείχνω στους ανθρώπους σε τι πρέπει να προσκολλώνται.
Ας προσπαθούν να δείχνουν την απλότητά τους, να διατηρούν την αγνότητά τους, να έχουν λίγα προσωπικά συμφέροντα και λίγες επιθυμίες.

Σημειώσεις

Βλ. κεφ. III και XLV. H: Ήταν οι σοφοί της μεσαίας αρχαιότητας που χρησιμοποίησαν τη φρόνηση, την ανθρωπιά και τη δικαιοσύνη για να κυβερνήσουν τον λαό. Ωστόσο, η άσκηση αυτών των αρετών προϋποθέτει μια δραστηριότητα που επικρίνει ο 老子 Lǎozǐ και η κατάχρησή τους μπορεί να οδηγήσει σε αταξία. Αν θέλεις να αναζωογονήσεις τη διοίκηση της υψηλής αρχαιότητας, πρέπει να ασκείς την μη-ενέργεια και η αυτοκρατορία θα καθαρίσει από μόνη της. 素朴 Sùpǔ: Η ανθρωπιά και η δικαιοσύνη διδάσκουν την υιοθεσία και την πατρική στοργή. Όταν όμως παρακμάζουν, οι άνθρωποι δανείζονται την μάσκα της ανθρωπιάς και της δικαιοσύνης για ασήμαντους σκοπούς. Είδαμε γιους να απειθούν στους πατέρες τους και πατέρες να τυραννούν τους γιους τους. Αν παραιτηθείς από τη διδασκαλία τους, ο λαός θα επιστρέψει φυσικά στην υιοθεσία και την πατρική στοργή που ο ουρανός έχει τοποθετήσει μέσα τους. Το ίδιο ισχύει και για τη φρόνηση και την επιδεξιότητα, οι οποίες προορίζονται να συμβάλουν στην ειρήνη και το όφελος των ανθρώπων. Όταν η πραγματική τους φύση παρακμάζει, χρησιμοποιούνται για να παραβιάζονται ατιμώρητα οι νόμοι ή για να κλέβουν με επιδεξιότητα τους άλλους. Σύμφωνα με τον 列子 Lièzǐ, ο 老子 Lǎozǐ δεν επικρίνει την κατοχή αυτών των ποιοτήτων, όσο αυτές παραμένουν συγκεντρωμένες μέσα μας. Καταδικάζει μόνο την μάταιη επίδειξη και την κατάχρηση από ορισμένους ανθρώπους· πιστεύει ότι όσοι πραγματικά τις κατέχουν δεν τις εμφανίζουν εξωτερικά, και όσοι τις εμφανίζουν έχουν μόνο την εμφάνιση και όχι την πραγματικότητα.

Ο E και όλοι οι σχολιαστές προσθέτουν τις λέξεις "πρέπει να παραιτηθείς (από αυτά τα τρία πράγματα)" που είναι (C): 1° σοφία και φρόνηση· 2° ανθρωπιά και δικαιοσύνη· 3° επιδεξιότητα και κέρδος. Πρέπει (ibid.) να παραιτηθείς από όλα όσα έχουν μόνο μια ελκυστική εμφάνιση.

Κυριολεκτικά: Jubeo homines habere (id) cui adhæreant, δηλαδή (C): Θέλω οι άνθρωποι να προσκολλώνται μόνο στην απλότητα και την αγνότητα και να προσπαθούν (B) να έχουν λίγες επιθυμίες.

E: Γιατί ο Άγιος παραιτείται από αυτά τα τρία πράγματα όταν κυβερνά; Επειδή είναι αντίθετα με την πραγματικότητα (εδώ η πραγματικότητα σημαίνει την πραγματική κατοχή αυτών των ποιοτήτων). Η πραγματικότητα είναι το κύριο, η εμφάνιση (δηλαδή η εξωτερική εμφάνιση αυτών των ποιοτήτων) είναι μόνο δευτερεύουσα. Αυτός που επικεντρώνεται (στην εμφάνιση) μιας ποιότητας χάνει την πραγματικότητά της· αυτός που κυνηγά το δευτερεύον χάνει το κύριο. Όποιος εκτιμά το κύριο και την ειλικρίνεια έχει μια στερεή αρετή που μπορεί να διαρκέσει πολύ. Ένα δέντρο που δίνει μόνο λουλούδια και δεν παράγει καρπούς προσφέρει μόνο ένα αδύναμο και παροδικό πλεονέκτημα· είναι σχεδόν άχρηστο. Όλα όσα ειπώθηκαν δείχνουν καθαρά ότι οι εμφανίσεις δεν αρκούν (毕静 Bìjìng) για να κυβερνήσεις καλά την αυτοκρατορία.

E: Η λέξη 素 sù σημαίνει "απλός, χωρίς διακόσμηση". Η λέξη 朴 pǔ σημαίνει "ξύλο που δεν έχει ακόμα επεξεργαστεί". Αυτές οι δύο λέξεις χρησιμοποιούνται εδώ μεταφορικά. 显素 Xiǎnsù "να δείχνεις εξωτερικά την πραγματικότητα (της αρετής σου), να μην προσθέτεις διακοσμήσεις (δηλαδή να την εμφανίζεις σε όλη της την απλότητα)"· 抱朴 Bàopǔ "να διατηρείς εσωτερικά την αγνότητά σου (την αγνότητα της αρετής σου), να μην επιτρέπεις να διασκορπίζεται εξωτερικά".

Σύμφωνα με τους περισσότερους σχολιαστές, αυτά τα δύο μέρη της πρότασης, όπως και τα επόμενα δύο, εξαρτώνται από τη λέξη 著 zhuó "να προσκολλάσαι". Ωστόσο, ο ερμηνευτής 毕静 Bìjìng θεωρεί τις δύο τελευταίες ιδέες ως συνέπεια των δύο προηγούμενων: αν δείχνουν την απλότητά τους, αν διατηρούν την αγνότητά τους, τότε θα έχουν λίγα 私 sī "προσωπικά συμφέροντα" και λίγες 欲 yù "επιθυμίες".

Ο σχολιαστής E συνδέει τη λέξη 私 sī "προσωπικά συμφέροντα" με τους υπολογισμούς της φιλοδοξίας ή της πλεονεξίας και τη λέξη 欲 yù "επιθυμίες" με τις αισθησιακές ορέξεις.