Rozdział 19 z Laozi

Tekst chiński

绝jué圣shèng弃qì智zhì，民mín利lì百bǎi倍bèi；
绝jué仁rén弃qì义yì，民mín复fù孝xiào慈cí；
绝jué巧qiǎo弃qì利lì，盗dào贼zéi无wú有yǒu。
此cǐ三sān者zhě，为wéi文wén不bù足zú，故gù令lìng有yǒu所suǒ属shǔ：见jiàn素sù抱bào朴pǔ，少shǎo私sī寡guǎ欲yù。

Tłumaczenie

Jeśli zrezygnujesz z mądrości i porzucisz roztropność, lud będzie sto razy szczęśliwszy.
Jeśli zrezygnujesz z humanitaryzmu i porzucisz sprawiedliwość, lud powróci do synowskiej pobożności i ojcowskiej troski.
Jeśli zrezygnujesz z zręczności i porzucisz zysk, złodzieje i bandyci znikną.
Zrezygnuj z tych trzech rzeczy i przekonaj się, że pozory nie wystarczają.
Dlatego pokazuję ludziom, do czego powinni dążyć.
Niech starają się okazywać swoją prostotę, zachować swoją czystość, mieć mało prywatnych interesów i mało pragnień.

Uwagi

Por. rozdz. III i XLV. H: To mędrcy średniej starożytności używali roztropności, humanitaryzmu i sprawiedliwości, aby rządzić ludem. Jednak praktykowanie tych cnót zakłada aktywność, którą 老子 Lǎozǐ gani, a ich nadużywanie może prowadzić do nieładów. Jeśli chce się przywrócić zarządzanie z wysokiej starożytności, należy praktykować nie-działanie, a cesarstwo oczyści się samo. 素朴 Sùpǔ: Humanitaryzm i sprawiedliwość uczą synowskiej pobożności i ojcowskiej troski. Jednak gdy te wartości zaniknęły, ludzie zaczęli używać maski humanitaryzmu i sprawiedliwości dla nikczemnych korzyści. Widziało się synów nieposłusznych ojcom i ojców tyranizujących synów. Jeśli zrezygnujesz z ich nauczania, lud naturalnie powróci do synowskiej pobożności i ojcowskiej troski, które niebo w nich złożyło. Podobnie jest z roztropnością i zręcznością, które mają służyć pokojowi i korzyści ludzi. Gdy ich prawdziwy charakter zanika, używa się ich do bezkarnego łamania praw lub do zręcznego okradania innych. Według 列子 Lièzǐ, 老子 Lǎozǐ nie gani posiadania tych różnych cech, dopóki są one skoncentrowane w naszym wnętrzu. Potępia jedynie próżne pokazywanie się i nadużywanie ich przez niektórych ludzi; uważa, że ci, którzy naprawdę je posiadają, nie okazują ich na zewnątrz, a ci, którzy je okazują, mają tylko ich pozory, a nie rzeczywistość.

E i wszyscy komentatorzy uzupełniają słowa „trzeba zrezygnować (z tych trzech rzeczy)”, którymi są (C): 1° mądrość i roztropność; 2° humanitaryzm i sprawiedliwość; 3° zręczność i zysk. Trzeba (tamże) zrezygnować ze wszystkiego, co ma tylko pozorną wartość.

Dosłownie: Jubeo homines habere (id) cui adhæreant, to znaczy (C): Chcę, aby ludzie przywiązali się wyłącznie do prostoty i czystości oraz starali się (B) mieć mało pragnień.

E: Dlaczego Święty rezygnuje z tych trzech rzeczy, gdy rządzi? Ponieważ są one przeciwieństwem rzeczywistości (tu „rzeczywistość” oznacza rzeczywiste posiadanie tych cech). Rzeczywistość jest głównym celem, pozory (czyli zewnętrzny wygląd tych cech) są tylko dodatkiem. Ten, kto dąży do (pokazywania) pozorów (cechy), traci jej rzeczywistość; ten, kto goni za dodatkiem, traci główny cel. Kto ceni główny cel i szczerość, ma trwałą cnotę, która może przetrwać długo. Drzewo, które daje tylko kwiaty, a nie owocuje, oferuje tylko słabą i przemijającą korzyść; jest prawie bezużyteczne. Wszystko, co zostało powiedziane, wyraźnie pokazuje, że pozory nie wystarczają (毕静 Bìjìng) do dobrego rządzenia cesarstwem.

E: Słowo 素 sù oznacza „prosty, bez ozdób”. Słowo 朴 pǔ oznacza „drewno, które nie zostało jeszcze obrobione”. Oba słowa są używane tutaj w przenośni. 显素 Xiǎnsù „pokazywać na zewnątrz rzeczywistość (swojej cnoty), nie dodawać ozdób (czyli okazywanie jej we wszelkiej prostocie)”; 抱朴 Bàopǔ „zachować wewnętrzną czystość (czystość swojej cnoty), nie pozwalać, aby rozpraszała się na zewnątrz”.

Według większości komentatorów, te dwa człony zdania, podobnie jak dwa następne, zależą od słowa 著 zhuó „przywiązywać się do”. Jednak interpretator 毕静 Bìjìng postrzega dwie ostatnie idee jako konsekwencję dwóch poprzednich: jeśli okażą swoją prostotę, jeśli zachowają swoją czystość, wtedy będą mieli mało 私 sī „prywatnych interesów” i mało 欲 yù „pragnień”.

Komentator E odnosi słowo 私 sī „prywatne interesy” do kalkulacji ambicji lub chciwości, a słowo 欲 yù „pragnienia” do zmysłowych pożądań.