Rozdział 8 Laozi

Tekst chiński

上shàng善shàn若ruò水shuǐ。
水shuǐ善shàn利lì万wàn物wù而ér不bù争zhēng， 处chǔ众zhòng人rén所suǒ恶wù， 故gù几jī於yú道dào矣yǐ。
居jū善shàn地dì； 心xīn善shàn渊yuān， 与yǔ善shàn仁rén， 言yán善shàn信xìn， 政zhèng善shàn治zhì， 事shì善shàn能néng， 动dòng善shàn时shí。
夫fú惟wéi不bù争zhēng， 故gù无wú尤yóu。

Tłumaczenie

Człowiek najwyższej cnoty jest jak woda.
Woda doskonale służy wszystkim istotom i nie walczy.
Przebywa w miejscach, których tłum nienawidzi.
Dlatego (mędrzec) zbliża się do Dao.
Lubi najniższą pozycję.
Jego serce kocha być głębokie jak otchłań.
Jeśli obdarza, doskonale okazuje humanitaryzm.
Jeśli mówi, doskonale praktykuje prawdę.
Jeśli rządzi, doskonale przynosi pokój.
Jeśli działa, doskonale pokazuje zdolności.
Jeśli się porusza, doskonale dostosowuje się do czasu.
Nie walczy z nikim; dlatego nie otrzymuje żadnej nagany.

Notatki

Taka jest natura wody. Jest miękka i słaba; dostaje się w puste miejsca i unika pełnych; wypełnia doliny i płynie następnie do morza. Nie zatrzymuje się ani za dnia, ani w nocy. Jeśli krąży wysoko, tworzy deszcz i rosę; jeśli płynie w dół, tworzy rzeki i strumienie. Rośliny potrzebują jej, aby żyć, sordida res ut mundæ fiant. Tak więc woda (善shàn) doskonale służy, by czynić dobro, by być użyteczną dla wszystkich istot. Jeśli postawi się jej tamę, zatrzyma się; jeśli otworzy się jej przejście, popłynie. Dostosowuje się, by wypełnić okrągły lub kwadratowy naczynie, itd. Dlatego mówi się, że nie walczy.

Słowo 善shàn (wulg. dobry) ma tutaj znaczenie bonus w bonus dicere versus «biegły w recytowaniu wierszy» Wergiliusza (Ekl. V, I). Jest doskonale wyjaśnione przez komentatora Deqinga: 水善利萬物而不爭shuǐ shàn lì wànwù ér bù zhēng «doskonałość wody polega na tym, że jest użyteczna dla wszystkich istot».

Ludzie kochają chwałę i nienawidzą hańby; kochają wyniesienie i nienawidzą upokorzenia. Ale woda spływa do niskich miejsc i lubi w nich przebywać; czuje się swobodnie w miejscach, których tłum nienawidzi.

Można powiedzieć, że ten, kto jest jak woda (czyli człowiek najwyższej cnoty), zbliża się prawie do Dao.

Jeśli człowiek może ją (wodę) naśladować, może wejść w Dao.

Wielu komentatorów (Suziyou, Liukefu) wydaje się popełnić poważny błąd, odnosząc ten fragment i wszystkie następne do wody. Postępowałem zgodnie z F, H, G i Hongfu.

Unika wyniesienia i kocha upokorzenie. Słowo 善shàn (wulg. bonus) oznacza tutaj «kochać, być zadowolonym z» (sic A: hi, lætatur). Dosłownie, «do mieszkania kocha ziemię».

Ukrywa najdelikatniejsze zakamarki swojego serca; jest tak głęboki, że nie można go zgłębić. Jest pusty, czysty, spokojny i milczący.

Kiedy rozdziela swoje dobrodziejstwa, okazuje czulość wszystkim ludziom i nie ma szczególnej sympatii do nikogo.

Dosł. «wiarygodność w słowach». Jego słowa spełniają się i nigdy nie zawodzą.

Jeśli rządzi królestwem, ludzie stają się czysti, spokojni i sami się prostują.

Gdy napotyka sprawę, dostosowuje się do niej i wykonuje ją w odpowiedni sposób, nie faworyzując nikogo.

Czy trzeba iść naprzód (by uzyskać stanowisko) czy się wycofać (ze stanowiska), zachować swoje życie czy je poświęcić, dostosowuje się do drogi nieba.

Tak jest ogólnie przyczyną walk między ludźmi; uważają się za mądrych i starają się przewyższyć innych. Jeśli ktoś chce przewyższyć innych, ci również będą chcieli przewyższyć jego. Czy może nie być ganiony przez innych ludzi? Ale kiedy człowiek myśli tylko o byciu pokornym i uległym i nie walczy z nikim, tłum lubi mu służyć i nie męczy się, mając go za króla. Dlatego nie jest ganiony.